راهنمای خرید مادربرد

اگر قصد دارید خودتان سیستم مورد نظرتان را بسازید، یا یک رایانه شخصی اسمبل شده خریداری نمایید که بعداً بتوانید آن را گسترش یا ارتقا دهید، یک قطعه مهم وجود دارد که به عنوان پایه و اساس آن سیستم عمل می‌کند. این قطعه مادربرد است و جزء فوق العاده مهمی از رایانه‌های شخصی است. مادربرد سایر قطعات سیستمی که قصد خرید آن را دارید، تعیین می‌نماید و در عین حال نیز برخی از قطعات دیگر مانند پردازنده هم تعیین می‌کند از کدام مدل مادربرد می‌توانید بهره ببرید.بعد از انتخاب پردازنده، خرید یک مادربرد با قیمت مناسب، قدم دیگری است که برای ساخت سیستم مورد نظر خود باید بردارید. در این مقاله طی چند مرحله آسان می‌توانیم به راحتی مادربرد مناسب را انتخاب نماییم. پس با ما همراه باشید.

مادربرد چیست؟

مادربرد، یک برد مدار چاپی (PCB) است که نوعی ستون فقرات را ایجاد کرده و به اجزای مختلف سیستم امکان برقراری ارتباط را می‌دهد و اتصالات مختلفی را برای اجزایی مانند واحد پردازش مرکزی (CPU)، واحد پردازش گرافیک (GPU)، حافظه رم، و حافظه ذخیره سازی فراهم می‌سازد. امروزه بیشتر دستگاه‌های ساخته شده، از جمله تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ها، نوت‌بوک‌ها و رایانه‌های رومیزی، از مادربردها برای کنار هم قرار دادن سایر قطعات استفاده می‌کنند. اما تنها برای رایانه‌های شخصی است که شما اقدام به خرید مادربرد به صورت جداگانه می‌نمایید.

با نگاهی کلی به مادربرد، مجموعه ای از مدارها، ترانزیستورها، خازن‌ها، اسلات‌ها، اتصالات، گرماگیرها و موارد دیگر را مشاهده خواهید کرد که همه با هم ترکیب می‌شوند تا سیگنال ها و انرژی برق را در سراسر کامپیوتر هدایت کرده و به شما این امکان را می دهند تمام اجزا را به یک دیگر وصل کنید. مادربرد یک قطعه پیچیده است و بسیاری از جزئیات فنی آن احتمالاً از حوصله مقاله و شما خوانندگان گرامی خارج است. در ادامه، تنها برخی از فاکتو‌رهایی که در تصمیم گیری شما در امر خرید مهم هستند را شرح می‌دهیم.

هنگام تصمیم گیری در مورد خرید یک مادربرد مناسب، باید مطمئن شوید که این مادربرد قادر است نیازهای آتی شما را برآورده نماید. اگر مطمئن هستید که هرگز نمی‌خواهید رایانه خود را فراتر از پیکربندی اولیه ارتقا دهید، می‌توانید مادربردی را انتخاب نمایید که صرفاً پاسخگوی نیازهای فعلی شما باشد. اما اگر فکر می‌کنید بعداً ممکن است رایانه شخصی خود را ارتقاء دهید، پس باید اطمینان حاصل نمایید مادربرد انتخابی از نیازهای آینده شما پشتیبانی خواهد نمود.

پلت فرم

شاید اولین تصمیمی که در خرید مادربرد باید بگیرید این است که کدام پردازنده را می خواهید به عنوان مغز رایانه شخصی خود استفاده کنید. این موضوع به معنای انتخاب بین دو شرکت Intel و AMD است. هر دو شرکت پردازنده‌های مختلفی را در اختیار شما قرار می‌دهند. پردازنده‌‌هایی که از اموری رایجی همچون مرور وب، انجام کارها و بازی‌های سبک پشتیبانی می‌کنند گرفته، تا پردازنده‌های فوق العاده قدرتمندی که می‌توانند سنگین‌ترین برنامه‌های ویرایش فیلم و بازی‌های روز را با بالاترین فریم ممکن اجرا نمایند.

هر دو شرکت به طور مداوم محصولات خود را ارتقا می‌دهند. بنابراین اطلاعاتی که خدمتتان عرضه می‌شود، می توانند خیلی زود قدیمی شوند. اینکه کدام شرکت را ترجیح می‌دهید بسته به نیازهای شما دارد. ممکن است بیشترین نگرانی شما در مورد برنامه‌هایی باشد که از چندین هسته پردازنده استفاده می‌کنند (که ممکن است پردازنده‌های سری Ryzen شرکت AMD بیشتر نظر شما را جلب نمایند) یا اینکه بیشترین تمرکز شما در مورد بازی‌هایی است که نیازمند پردازنده‌هایی با بهترین عملکرد در حالت تک هسته می‌باشند (که ممکن است پردازنده‌های سری Core شرکت Intel بهتر به نظر برسد).

هنگامی که تصمیم گرفتید کدام پردازنده برای شما مناسب است، باید مادربردی را انتخاب کنید که از سوکت و چیپ ست مناسب بهره ببرد. اساساً سوکت پردازنده، مکانیزمی است که از طریق آن پردازنده به طرز صحیح به مادربرد متصل می‌شود. چیپ ست، نرم افزار و سخت افزاری است که با هم ترکیب شده و به سایر اجزا امکان برقراری ارتباط می‌دهد.

سوکت‌ها و چیپ‌ ست‌هایی که باید بشناسید

جدول زیر جدیدترین و مهم ترین سوکت‌ها و چیپ ست‌ها رو نمایش می‌دهد:

هنگام خرید مادربرد درک همه نکاتی که در ساخت چیپ ست وجود دارد، چندان مهم نیست، اما بسیار مهم است که بدانید کدام سوکت و چیپ ست مناسب پردازنده مد نظر شما است. همچنین مهم است که بدانید چیپ ست‌ها از ترکیب قطعات مختلف در اجزاء سیستم همچون گرافیک و رم و … پشتیبانی می‌کنند.

فرم فاکتور

مادربردها در اندازه‌های مختلفی وجود دارند، به این معنی که شما در ساخت رایانه شخصی خود، متناسب با محیط، دارای انعطاف پذیری هستید. اگر فضای کافی دارید، ممکن است بخواهید از یک کیس بزرگ استفاده کنید. در حالی که اگر می‌خواهید یک کامپیوتر سینمای خانگی (HTPC) بسازید که قرار است در سالن پذیرایی شما قرار بگیرد، احتمالاً به یک کیس بسیار کوچکتر نیاز خواهید داشت.

به همین دلیل مادربردها در اندازه‌های مختلف (یا فرم فاکتورهای مختلف) تولید می‌شوند و این استانداردها نه تنها اندازه مادربرد، بلکه تعداد زیادی از قطعات مختلف را که پشتیبانی می‌کنند، تعریف می‌کنند. به طور کلی، هرچه اندازه مادربرد بزرگتر باشد، قطعات بیشتری را نیز پشتیبانی می‌کند. همه کیس‌ها از همه فرم فاکتورها پشتیبانی نمی‌کنند، بنابراین شما باید مطمئن شوید که مادربرد و کیس شما با هم مطابقت دارند.

فرم فاکتورهایی که باید بشناسید

جدول زیر چندین مورد از محبوب ترین فرم فاکتورها و رایج ترین مشخصات آنها را نمایش می‌دهد:

موارد ذکر شده اطلاعات کلی برای متداولترین فرم فاکتورهای مادربرد هستند. فرم فاکتورهای بیشتری نیز وجود دارد که از نظر امکانات متفاوت می‌باشند. مهمترین نکته این است که ابتدا در مورد ابعاد سیستم مورد نظرتان تصمیم گیری نمایید. سپس تعیین کنید چه قطعاتی را قصد دارید بر روی مادربرد نصب نمایید. بهتر است موضوع ارتقا را هم در نظر بگیرید. در انتها فرم فاکتوری را انتخاب نمایید که متناسب با نیاز شما باشد.

گزینه‌های ارتقاء مادربورد

مادربردها علاوه بر پردازنده، می‌توانند اجزای مختلفی از رایانه را از جمله کارت گرافیک، کارت صدا، کارت شبکه، دستگاه ذخیره سازی و اتصالات بهم متصل کنند. در طول این سالها انواع مختلفی از درگاهها وجود داشته است. امروزه خوشبختانه کارها بسیار ساده تر شده اند. هم اکنون شما عموماً با پورت‌های PCIe یا PCI Express سر و کار خواهید داشت. همچنین برخی از مادربردها شامل اسلات PCI برای دستگاه‌های قدیمی نیز هستند.

PCIe مهمترین درگاهی است که امروزه برای اتصال اکثر قطعات از آن استفاده می‌شود. چهار اندازه برای اسلات‌های PCIe وجود دارد و آخرین استاندارد رایج PCIe 3.0 می‌باشد. البته PCIe 4.0 هم اکنون در جدیدترین مادربردهای سازگار با Ryzen و Intel Comet Lake موجود است. چهار اندازه معرفی شده، هم توان عملیاتی و هم ابعاد آن را تعیین می‌کند. شما باید اطمینان حاصل نمایید مادربرد انتخابی به اندازه کافی اسلات PCIe در اندازه مناسب داشته باشد، تا نیاز حال حاضر و آینده شما را پاسخگو باشد.

چهار اندازه برای اسلات‌ها تعریف می‌شود: x1، x4 ، x8 و x16 ، که x4 و x16 متداول ترین آنها هستند. مادربردها از نظر تعداد اسلات و همچنین جایگاه آنها بسیار متفاوت هستند. در هنگام انتخاب مادربرد، توجه داشته باشید که به تعداد کافی دارای اسلات PCIe بوده و همچنین فضای کافی اطراف آنها وجود داشته باشد تا امکان نصب تمام قطعات مورد نیاز شما فراهم گردد.

پشتیبانی از کارت گرافیک

رایانه‌های شخصی به روشی برای نمایش اطلاعات در قالبی تصویری نیاز دارند تا ما انسان‌ها قادر باشیم از آن‌ها استفاده کنیم. به بیان ساده، این موضوع به معنای نمایش تصاویر روی مانیتور است. قطعه‌ای که این عملکرد را در یک رایانه انجام می‌دهد، کارت گرافیک یا GPU است و باید مطمئن شوید که مادربرد شما می‌تواند از نوع GPU مورد نیاز شما پشتیبانی نماید.

برخی از پردازنده‌های مرکزی اینتل با پردازنده گرافیکی یکپارچه‌ای همراه هستند که امکان نمایش خروجی بر روی مانیتور را فراهم می‌کنند. AMD نسخه اختصاصی خود از همین نوع پردازنده‌ها را دارد که APU نامیده می‌شود. APU پردازنده را با GPU ترکیب نموده و در یک پکیج ارائه می‌دهد. این پردازنده‌های گرافیکی نسبتاً کم قدرت بوده و برای انجام کارهای معمول بسیار مناسب هستند، اما در حوزه گیمینگ فقط از بازی‌هایی که از لحاظ گرافیکی به نسبت سبک هستند، پشتیبانی می‌کنند.

اگر به یک پردازنده گرافیکی قدرتمندتر، چه برای بازی و چه برای اجرای برنامه‌های سنگین مانند ویرایشگرهای ویدئو نیاز دارید، باید GPU مستقل تهیه نمایید. در این صورت، باید بخاطر داشته باشید که کدام یک از GPU‌ها را می‌توانید به مادربرد خود متصل نمایید.حتی گاهاً نیاز است بدانید مادربرد شما از چه تعداد GPU قادر است پشتیبانی نماید.

نصب کارت‌های گرافیک

امروزه، اکثر پردازنده‌های گرافیکی از طریق اسلات PCIe به مادربرد متصل می‌شوند و بیشتر آنها از اسلات PCIe x16 استفاده می‌کنند. بعلاوه، بیشتر پردازنده‌های گرافیکی کنونی به PCIe 3.0 یا بالاتر نیاز دارند. نکته نهایی عرض شکاف‌های PCIe است. بسیاری از پردازنده‌های گرافیکی به عرض دو شکاف نیاز دارند. این موضوع می‌تواند برخی از اسلات‌های x1 PCIe را مسدود کرده و غیرقابل دسترسی نماید. توجه داشته باشید که برخی از پردازنده‌های گرافیکی می‌توانند فقط از ۷۵ وات برق تأمین شده توسط اسلات PCIe استفاده کنند، اما اکثر پردازنده‌های گرافیکی نیاز به توان بیشتری دارند که این توان مضاعف را از کانکتورهای شش پین یا هشت پین موجود بر روی منابع تغذیه تامین می‌نمایند.

بنابراین در خرید مادربرد، باید مطمئن شوید که نوع مناسبی از اسلات PCIe را ارائه می‌دهد. این موضوع به معنی بررسی دقیق مشخصات GPU و مقایسه آن با مشخصات مادربرد است. اگر می‌خواهید دو یا چند GPU نصب کنید که این تکنولوژی برای کارت‌های گرافیک NVIDIA “Scalable Link Interface” یا به اختصار SLI و برای کارت‌های گرافیک AMD، Crossfire نامیده می‌شود، به دو اسلات PCIe و یک مادربرد سازگار نیاز دارید.

ما این موضوع را مجدداً ذکر می‌کنیم، زیرا بسیار مهم است: اطمینان حاصل نمایید که از نیازمندی‌های GPU شما، از طرف مادربرد انتخابی، به خوبی پشتیبانی می‌شود. ما در این مقاله به چگونگی انتخاب منبع تغذیه مناسب نپرداختیم، اما شما باید منبع تغذیه‌ای را انتخاب کنید که بتواند نیازهای پردازنده گرافیکی شما را در حالت فشار کاری حداکثری پاسخگو باشد.

حافظه رم

پردازنده شما نیازمند مکانی جهت ذخیره اطلاعات، در زمانی که رایانه روشن است و کار می‌کند، می‌باشد. به این نوع حافظه، “حافظه با دسترسی تصادفی” یا به اختصار RAM می گویند. امروزه رایانه‌های شخصی معمولاً به حداقل ۴ گیگابایت حافظه رم مجهز هستند. میزان حافظه رم مورد نیاز رایانه شما، به نحوه استفاده از آن بستگی داشته و ۸ گیگابایت به طور معمول، پاسخگوی بسیاری از کاربران سطح متوسط  و ۱۶ گیگابایت یا بیشتر برای کاربران حرفه‌ای توصیه می‌شود.

حافظه رم از طریق یک اسلات مستطیلی شکل به نام ماژول حافظه دو خطی (DIMM) به مادربرد متصل می‌شود. تعداد اسلات‌های DIMM در یک مادربرد تعیین می‌کند که چه مقدار حافظه رم می‌توانید بر روی آن نصب کنید و معمولاً از دو تا هشت اسلات متغیر است. شما می‌توانید هر بار یک ماژول حافظه رم به سیستم خود اضافه کنید، اما در صورت نصب حافظه رم به صورت جفت‌های یکسان، بهترین عملکرد را خواهید داشت.

انتخاب حافظه رم مناسب

ظرفیت حافظه رم از ۱ گیگابایت تا ۱۲۸ گیگابایت متغیر است. البته ۱۲۸ گیگابایت بسیار گران است و معمولاً برای استفاده در سرورها خریداری می‌شود. بر روی اکثر رایانه‌های شخصی ۴ الی ۶۴ گیگابایت رم قرار می گیرد. رم‌ها عموماً در کیت‌های دو یا چهار عددی خریداری می‌شوند. به عنوان مثال، اگر می‌خواهید رایانه خود را به ۱۶ گیگابایت حافظه رم مجهز کنید، بهتر است یک کیت با دو ماژول ۸ گیگابایتی یا چهار ماژول ۴ گیگابایتی خریداری نمایید.

هنگامی که مادربرد خود را جهت خرید انتخاب می‌کنید، مطمئن شوید اسلات کافی برای حافظه رم دارد. همچنین قادر باشد از تمام حافظه رمی که قصد نصب آن را دارید، پشتیبانی نماید. به علاوه امکان ارتقاء در آینده نیز میسر باشد. به عنوان مثال، اگر می‌خواهید با ۸ گیگابایت رم شروع کنید و مثلاً بعدها به ۱۶ گیگابایت ارتقا دهید و مادربرد شما نیز دارای چهار اسلات DIMM است، می‌توانید از یک کیت، شامل دو عدد رم ۴ گیگابایتی استفاده نمایید؛ نه یک کیت شامل چهارعدد ماژول ۲ گیگابایتی. این تصمیم، این امکان را به شما می‌دهد تا بعداً بتوانید کیت دیگری را اضافه نموده و ماژول رم بدون استفاده نداشته باشید.

فضای ذخیره‌سازی

در استفاده از رایانه شخصی، به مکانی نیاز دارید که سیستم عامل، برنامه‌ها و داده‌ها را در صورت خاموش بودن سیستم ذخیره کنید. این بدان معنی است که بین درایو دیسک سخت (HDD) و درایوهای حالت جامد (SSD) را ذخیره می‌کنند، یکی را برگزینید. هارد دیسک‌ها به نسبت فضای ذخیره سازی بیشتری که در اختیار شما می‌گذارند، ارزان ترند، در حالی که SSD‌ها گران تر بوده و سرعت بیشتری را ارائه می‌دهند و برای نگهداری سیستم عامل و برنامه‌ها بسیار مناسب هستند.

چند درگاه اصلی برای ابزارهای ذخیره سازی وجود دارد که می‌توانید هنگام خرید مادربرد به آن‌ها توجه نمایید. این درگاه‌ها انواع اتصالات و تعداد تجهیزات ذخیره‌سازی که می‌توانید از آن بهره ببرید را نشان می‌دهند. برخی از این اتصالات داخلی و برخی دیگر خارجی هستند.

انتخاب فضای ذخیره‌سازی

هم اکنون متداول ترین درگاه ذخیره سازی Serial ATA یا SATA است. نسخه فعلی SATA در حال حاضر سه می‌باشد و SATA 3.0 ارتباطی است که سرعت انتقال تا شش گیگابیت بر ثانیه را فراهم می‌کند. این پهنای باند دست یابی به سرعت حداکثر ۶۰۰ مگابایت بر ثانیه درخواندن و نوشتن را برای SATA SSD عملی می‌نماید. هارد دیسک‌ها معمولاً به طور قابل توجهی سرعت پایین‌تری دارند. این سرعت به ۱۵۰ مگابایت بر ثانیه درخواندن و نوشتن می‌رسد.

می‌توانید هم HDD و هم SSD خریداری کنید. مادربردها عموماً دارای چندین پورت SATA می‌باشند. تغییراتی در نسخه‌های SATA 3.X به وجود آمده است که سرعتهای بالاتر و اتصالات کمی متفاوت را فراهم می‌کند. مثلاً نسخه ۳.۲ SATA از فرم فاکتور M.2 استفاده می‌کند.

یک نوع درگاه ذخیره سازی که به طور فزاینده‌ای پرکاربرد گشته است، NVM Express یا NVMe است که از گذرگاه PCIe برای اتصال بهره می‌برد. NVMe یک پروتکل جدید است که پهنای باند بالا، مصرف برق و تأخیر کم را به همراه داشته و همچنین مزایای دیگری را نیز ارائه می‌دهد. SSD های NVMe متداول می‌توانند سرعت نظری بیش از ۳ گیگابایت بر ثانیه و نوشتن ۱.۵ گیگابایت بر ثانیه را فراهم نمایند. اس‌اس‌دی‌های SSD NVMe به دو صورت وجود دارند: کارت‌هایی که از طریق اسلات PCIe نصب می‌شوند و نسخه‌های فشرده‌ای که به درگاه‌‍‌های M.2 متصل می‌شوند.

یک حافظه SSD و یک هارد دیسک بزرگ

همانند سخت افزارهایی که در این آموزش در مورد آن‌ها توضیح دادیم، عوامل زیادی نیز در انتخاب فضای ذخیره سازی مناسب دخیل هستند. یک روش معمول، خرید یک SSD نسبتاً کم حجم برای نصب سیستم عامل و برنامه‌های کاربردی می‌باشد که عملکرد به مراتب بهتری را ایجاد می‌کند. سپس قرار دادن یک الی چند هارد دیسک با حجم زیاد در کنار آن برای ذخیره سازی داده‌های حجیم، مانند عکس و فیلم.

زمانی که فضای ذخیره سازی مناسب خود را انتخاب نمودید، باید اطمینان حاصل نمایید که مادربرد شما از نیازهای حال حاضر و آینده شما پشتیبانی می‌نماید. این امر مستلزم مطالعه دقیق مشخصات مادربرد انتخابی است تا اطمینان حاصل گردد قادر است از تمام حافظه مورد نیاز شما در آینده پشتیبانی کند. به یاد داشته باشید که در صورت لزوم می‌توانید دستگاه‌های ذخیره سازی خارجی را نیز اضافه نمایید. این امر زمانی که نیاز دارید داده‌هایی را با خود جا به جا نمایید، مناسب می‌باشد.

اتصالات

ما چندین روش مختلف اتصال قطعات به مادربرد، از جمله PCIe، اسلات DIMM و درگاه‌های مناسب ذخیره سازی را ارائه دادیم. انواع مختلفی از اتصالات وجود دارد که مادربردها از آنها پشتیبانی می‌نمایند. از این رو شما باید مجدداً با در نظر گرفتن نیازهای آینده خود به خرید مادربرد مبادرت ورزید .

همچنین ، برخی اتصالات مستقیماً روی مادربرد و داخل کیس قرار دارند و هدف آنها گاهی اتصال به پورت‌های جلو ، بالا ، کناره‌ها یا عقب کیس است. همچنین باید در نظر بگیرید که کیس شما از چه پورت‌هایی پشتیبانی نموده و مطمئن شوید که مادربرد شما اتصالات داخلی مورد نیاز را فراهم می‌نماید. مادربردها همچنین دارای اتصالات قابل دسترس خارجی، در یک پنل ورودی / خروجی (I / O) هستند که به طور کلی در یک مکان استاندارد در پشت کیس قرار می‌گیرند.

اتصالاتی که باید بشناسید

اتصالاتی که در بخش قبل توضیح داده شد، نیازمند هدرهایی روی مادربرد هستند که از مواردی همچون فن‌ها، درگاه‌های USB خارجی، سیستم‌های روشنایی RGB و سایر تجهیزات پشتیبانی نمایند.

این موضوع همان چیزی است که شما هنگام انتخاب قطعات رایانه جدید خود، نیاز به بذل توجه به آن‌ دارید. به عنوان مثال، کیس شما ممکن است دارای تعدادی پورت USB باشد که به چندین هدر USB داخلی نیاز داشته باشد. همچنین بعضی از سیستم‌های خنک کننده آبی به هدرهای خاصی برای اتصال به نرم افزاری که حسگرهای روشنایی و حرارتی را کنترل می کند، نیاز دارند. شما باید اطمینان حاصل کنید که مادربرد انتخابی شامل تمامی هدرهای لازم برای پشتیبانی از همه اجزای اضافی و امکانات کیس باشد.

بهتر است به این نکته توجه نمایید. هرچه رایانه جدید شما پیچیده تر باشد، بیشتر نیاز دارید به جزئیات مادربرد انتخابی خود توجه کنید. بر اساس قطعاتی که قصد خرید آن را دارید، انواع و تعداد اتصالات مورد نیاز را مشخص نموده و با نیم نگاهی به امکان ارتقاء در آینده، مادربرد مناسب خود را انتخاب نمایید.

تولیدکنندگان مادربرد

اکنون که روشن گردید هنگام ساخت رایانه شخصی خود به چه فاکتورهایی در خرید مادربرد باید توجه نماییم، باید کمی در مورد شرکت‌های سازنده مادربرد نیز تامل کنیم. برخی از شرکت‌ها بر روی تولید مادربردهایی با تمرکز بر مبحث گیمینگ کار می‌کنند.این مادربرد‌ها اکثراً دارای اسلات‌های زیادی برای کارت‌های گرافیک بوده و از سیستم‌های نورپردازی LED نیز بهره می‌برند. در صورتی که برخی دیگر از سازندگان بیشتر روی تولید مادربردهایی با کاربری عمومی تمرکز دارند.

برخی از معروف ترین تولیدکنندگان مادربرد ASUS ، Gigabyte ، MSI و ASRock هستند. می توانید محصولات گوناگون این شرکت‌ها و همچنین سایر تولیدکنندگان را در بخش فروش مادربرد فروشگاه اینترنتی اتامیس مشاهده نمایید.

منبع:newegg